Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Mirosławcu Biuletyn Informacji Publicznej

Pomoc społeczna

 

W strukturze każdej gminy funkcjonuje ośrodek pomocy społecznej, w którym zatrudnieni są pracownicy socjalni. W wielu przypadkach to pracownicy socjalni jako pierwsi otrzymują informację o występowaniu przemocy w rodzinie ( określani są „ pracownikami  pierwszego kontaktu ” ). Informacja taka może dotrzeć do pracownika socjalnego:

1) podczas przeprowadzania rodzinnego wywiadu środowiskowego,

2) podczas rozmowy telefonicznej z ofiarą przemocy w rodzinie,

3) poprzez zawiadomienie od przedstawicieli innych grup zawodowych,

4) w wyniku zgłoszenia problemu przez inne osoby ( dalszą rodzinę, sąsiadów, pracodawców, znajomych lub innych świadków ).

W ramach swoich kompetencji i zadań pracownik socjalny:

1) przeprowadza wywiad środowiskowy umożliwiający diagnozę sytuacji osoby lub rodziny,

2) przygotowuje kompleksowy plan pomocy,

3) monitoruje efekty podjętych działań,

4) pomaga w załatwianiu spraw urzędowych i innych ważnych spraw bytowych,

5) udziela szeroko rozumianego poradnictwa lub wskazuje miejsca, gdzie można taką pomoc uzyskać,

6) udziela informacji o przysługujących świadczeniach i formach pomocy,

7) w uzasadnionych przypadkach proponuje: 

• pomoc finansową w formie zasiłków stałych, okresowych, celowych itp.,
• pomoc rzeczową np. poprzez przekazanie odzieży, żywności,

8) informuje o możliwościach uzyskania pomocy w środowisku lokalnym,

9) wskazuje miejsca zajmujące się pomaganiem ofiarom przemocy domowej, w tym możliwości uzyskania schronienia np. w schroniskach, hostelach, ośrodkach wsparcia,

10) w razie potrzeby lub na życzenie zainteresowanych zwraca się do Policji o podjęcie stosownych działań prewencyjnych wobec sprawcy,

11) w przypadku stwierdzenia bądź podejrzenia popełnienia przestępstwa powiadamia organy ścigania,

12) wskazuje punkty informacyjne,

13) współpracuje z instytucjami, organizacjami i innymi podmiotami zajmującymi się przemocą w rodzinie,

14) w razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie pracownik socjalny wykonujący obowiązki służbowe ma prawo odebrać dziecko z rodziny i umieścić je u innej niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, w rodzinie zastępczej lub w placówce opiekuńczo – wychowawczej.

 

Komisja rozwiązywania problemów alkoholowych

 

Prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu należy, zgodnie z art.4¹ ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, do zadań własnych gminy. W każdej gminie działa gminna komisja rozwiązywania problemów alkoholowych, powoływana przez wójta ( burmistrza, prezydenta miasta ). W jej skład wchodzą osoby przeszkolone w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.

Komisja rozwiązywania problemów alkoholowych  może odegrać szczególną rolę w przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Do jej zadań w tym zakresie należy:

1) wezwanie osoby nadużywającej alkoholu i stosującej przemoc na rozmowę ostrzegawczą informującą o prawnych konsekwencjach stosowania przemocy wobec bliskich,

2) udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychologicznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie,

3) uruchomienie procedury „ Niebieskiej Karty ” przewidzianej dla gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie,

4) udzielanie wsparcia socjalnego, psychologicznego, prawnego osobom poszkodowanym,

5) informowanie członków rodzin o możliwościach szukania pomocy w zakresie problemów alkoholowych i przemocy domowej,

6) prowadzenie dokumentacji przypadku,

7) w razie stwierdzenia bądź podejrzenia popełnienia przestępstwa powiadamianie organów ścigania,

8) w razie konieczności powiadomienie ośrodka pomocy społecznej i wnioskowanie o objęcie rodziny działaniami zgodnie z kompetencjami,

9) wnioskowanie do sądu rejonowego o zastosowanie wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego,

10) współpraca z innymi instytucjami, organizacjami i innymi podmiotami pomagającymi ofiarom przemocy domowej w środowisku lokalnym.

Problemy alkoholowe są dość często nośnikiem zagrożenia, które związane jest z  przemocą  w rodzinie. Nie ma jednak bezpośredniego związku między leczeniem odwykowym, które nie jest obowiązkowe i nie jest objęte żadną sankcją karną, a wyeliminowaniem przemocy w rodzinie. Możliwe jest, że po leczeniu odwykowym sprawcy, który działał pod wpływem stanu upojenia alkoholowego, problem przemocy może ulec rozwiązaniu.

 

Policja

 

Do trzech podstawowych zadań Policji, zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji należy:

1) ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra,

2) inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zapobieganie zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami pozarządowymi,

3) wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie sprawców.

 

Działania mające za zadanie chronić ofiary przemocy w rodzinie podejmowane przez Policję to:

1) interwencja w sytuacji uzyskania zgłoszenia o przemocy w rodzinie, uruchomienie procedury „ Niebieskiej Karty ”,

2) sporządzenie dokładnego opisu zdarzenia ( notatka urzędowa ),

3) zatrzymanie sprawców przemocy w rodzinie stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia bądź zdrowia ofiar, a także mienia,

4) wszczęcie postępowania przygotowawczego przeciwko sprawcy przemocy w przypadku zgłoszenia lub stwierdzenia popełnienia przestępstwa,

5) zabezpieczenie dowodów popełnienia przestępstwa,

6) podjęcie działań prewencyjnych wobec sprawcy przemocy,

7) udzielanie informacji ofiarom o możliwości uzyskania pomocy,

8) przekazanie informacji o sytuacji rodziny i potrzebie udzielenia jej pomocy organom administracji rządowej i jednostkom samorządu terytorialnego bądź podmiotom, którym zleciły one realizację zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie,

9) podejmowanie wspólnie z pracownikiem socjalnym, a także z lekarzem, lub ratownikiem medycznym, lub pielęgniarką decyzji o odebraniu dziecka z rodziny w razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie.

Osoby wzywające Policję mają prawo do:    

1) uzyskania od policjantów zapewnienia doraźnego bezpieczeństwa,

2) uzyskania informacji, kto przyjechał na wezwanie ( numer identyfikacyjny policjantów, nazwa i siedziba jednostki ),

3) wykorzystania dokumentacji interwencji policyjnej jako dowodów w sprawie karnej przeciw sprawcy przemocy,

4) zgłoszenia interweniujących policjantów na świadków w sprawie sądowej.

Wzywany policjant jest często pierwszą osobą, która dowiaduje się o przemocy w rodzinie. Jego zadaniem jest takie działanie, by ofiara mogła skorzystać przysługującej jej ochrony.

 

Oświata

 

Są to instytucje, które służą zapewnieniu dziecku należytej opieki poza rodziną oraz wsparciu działań wychowawczych prowadzonych przez rodziców/opiekunów dziecka. W ramach swoich kompetencji mają możliwość: 

1) rozpoznawania sygnałów świadczących o doznawaniu przez dziecko form krzywdzenia  czy zaniedbania,

2) utrzymywania kontaktów z rodziną dziecka i oddziaływania na zachowania rodziców/opiekunów ( edukacja, doradztwo, wsparcie, pomoc psychologiczna, warsztaty umiejętności wychowawczych),

3) występowania do sądu opiekuńczego o wgląd w sytuację dziecka,

4) powiadamiania Policji lub prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa,

5) udzielania wsparcia,

6) skierowania dziecko do specjalistycznej placówki,

7) monitorowania sytuacji dziecka i rodziny, współpracując w tym zakresie  z innymi służbami i instytucjami,

8) prowadzenia działań przewidzianych w procedurze „ Niebieskiej Karty ” dla oświaty.

 

Ochrona zdrowia

 

Głównym zadaniem jednostek ochrony zdrowia w ramach przeciwdziałania przemocy w rodzinie jest kwalifikowanie:

1) uszkodzeń zdrowia somatycznego,

2) towarzyszących im zaburzeń zdrowia psychicznego.

W zakresie pomocy ofiarom przemocy, oprócz zadań podstawowych takich jak udzielenie pomocy medycznej, istotne jest:

1) rozpoznanie sygnałów świadczących o występowaniu przemocy, szczególnie gdy ofiary bądź świadkowie próbują to ukryć,

2) umiejętne przeprowadzenie rozmowy umożliwiającej rozpoznanie form przemocy i częstotliwości jej występowania,

3) poinformowanie ofiar o możliwościach szukania pomocy,

4) wystawienie na prośbę poszkodowanych zaświadczenia lekarskiego o stwierdzonych obrażeniach,

5) poinformowanie ofiar o miejscach i warunkach dokonywania obdukcji i jej dokumentowania,

6) powiadomienie ośrodka pomocy społecznej, Policji, komisji rozwiązywania problemów alkoholowych w przypadku  stwierdzenia konieczności obdukcji lub obdukcji na prośbę poszkodowanych,

7) powiadomienie organów ścigania w przypadku stwierdzenia podczas badania lub podejrzenia popełnienia przestępstwa (np. ślady ciężkiego uszkodzenia ciała, ślady podejrzanych oparzeń, wykorzystania seksualnego ),

8) wszczęcie procedury „ Niebieskiej Karty ”.

Lekarz jest zwolniony z zachowania tajemnicy, zgodnie z art. 40 ust. 2 ustawy z dnia   5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i dentysty w następujących przypadkach gdy:

1) na podstawie szczególnych przepisów jest zobowiązany do poinformowania organów ( instytucji ) o określonych okolicznościach,

2) zachowanie tajemnicy może spowodować istotne niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia osoby leczonej lub osób z jej otoczenia.

 

Organizacje pozarządowe

 

Pomoc tych organizacji najczęściej przejawia się w:

1) uruchomieniu telefonu zaufania,

2) zorganizowaniu punktów informacyjno – konsultacyjnych,

3) udzielaniu wsparcia w formie noclegu w schroniskach i hotelach,

4) prowadzeniu świetlic dla dzieci,

5) udzielaniu pomocy psychologicznej, prawnej lub socjalnej,

6) działaniach dydaktycznych z elementami profilaktyki skierowanych zarówno do dzieci jak i do dorosłych,

7) monitorowaniu spraw,

8) pilotowaniu różnorodnych przypadków,

9) pomocy w załatwianiu spraw urzędowych,

10) rozwijaniu bazy danych dotyczących zasobów pomocnych w przeciwdziałaniu przemocy, w tym także w formie broszur i innych opracowań.

 

Sąd

 

Sąd cywilny:

1) rozpoznawanie spraw dotyczących zobowiązania członka rodziny, który swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, do opuszczenia mieszkania na żądanie osoby dotkniętej przemocą. Sąd rozpoznaje sprawę w terminie jednego miesiąca od daty wpływu wniosku. Postanowienie jest wykonalne z chwilą ogłoszenia, może być jednak zmienione lub uchylone w razie zmiany okoliczności.

 

Sąd opiekuńczy:

1) orzekanie w sprawach w zakresie wykonywania władzy rodzicielskiej: ograniczenie władzy rodzicielskiej, pozbawienie władzy rodzicielskiej lub zawieszenie władzy rodzicielskiej w przypadku, kiedy dobro dziecka jest zagrożone w wyniku zaniedbania, nadużycia władzy rodzicielskiej, w tym stosowania przemocy,

2) nakładanie na rodziców bądź opiekunów małoletnich dzieci obowiązków mających na celu zmianę postępowania i poprawę sytuacji rodziny oraz zakazów dotyczących osobistych kontaktów z małoletnimi dziećmi, przewidzianych w kodeksie rodzinnym  i opiekuńczym,

3) orzekanie środków wychowawczych lub poprawczych w stosunku do nieletnich sprawców stosujących przemoc w rodzinie,

4) niezwłoczne orzekanie ( w ciągu 24 godz. ) o umieszczeniu dziecka odebranego z rodziny w sytuacji zagrożenia jego zdrowia lub życia, przez pracownika socjalnego, policjanta, a także lekarza, lub ratownika medycznego, lub pielęgniarkę, w rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo – wychowawczej, bądź o powrocie dziecka do rodziny,

5) niezwłoczne rozpatrywanie ( w ciągu 24 godz. ) zażaleń rodziców lub opiekunów na odebranie dziecka z rodziny w w/w sytuacji, a w razie jego bezzasadności lub nielegalności zarządza natychmiastowe przekazanie dziecka rodzicom lub opiekunom,  a o zaistniałej sytuacji informuje przełożonych osób, które dokonały odebrania dziecka.

 

Sąd karny:

1) orzekanie kar, środków karnych wobec sprawców przemocy w rodzinie,

2) orzekanie wobec sprawców przemocy obowiązków przewidzianych w art. 72 § 1 kodeksu karnego, m.in.:

• powstrzymywania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
• poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym,
• uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno – edukacyjnych,
• powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,
• powstrzymywania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób,
• opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,
• innego stosownego postępowania w okresie próby, jeżeli może to zapobiec popełnieniu przestępstwa ponownie,

3) rozpatrywanie wniosku prokuratora o przedłużenie podejrzanemu o stosowanie przemocy w rodzinie nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonymi.

 

Kuratorzy sądowi:

Kuratorzy funkcjonują w strukturach sądów rejonowych i wykonują zadania o charakterze wychowawczo – resocjalizacyjnym, diagnostycznym, profilaktycznym i kontrolnym.

 

Kurator dla dorosłych ( wykonuje orzeczenia w sprawach karnych ) sprawuje dozór nad skazanym lub wykonuje orzeczenie w sprawach nie objętych dozorem m.in.:

1) żąda od skazanego niezbędnych informacji oraz wzywa skazanego do osobistego stawienia się w wyznaczonym terminie w siedzibie sądu,

2) przeprowadza wywiad w celu ustalenia okoliczności dotyczących toczącego się postępowania przygotowawczego, zbiera niezbędne informacje od rodziny oskarżonego, jego sąsiadów, przełożonych w miejscu pracy, wychowawców w miejscu nauki i od innych osób, które mogły posiąść odpowiednią wiedzę o oskarżonym,

3) występuje z wnioskami:

• o zarządzenie wykonania kary pozbawienia wolności,
• o odwołanie warunkowego zwolnienia,
• o zmianę okresu próby,
• o modyfikację obowiązków ( nałożenie obowiązków lub zwolnienie od wykonania obowiązków ),
• o zawieszenie postępowania wykonawczego,
• o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności lub jej zawieszenie,

4) kontroluje realizację określonych obowiązków nałożonych przez sąd,

5) współpracuje z kuratorami rodzinnymi i sądem rodzinnym w przypadku, gdy skazany zamieszkuje wspólnie z rodziną, której członkami są dzieci,

6) pełni dozór i kontroluje zachowania skazanego w sprawach nie objętych dozorem ( na etapie postępowania wykonawczego ).

 

Kurator rodzinny ( wykonuje orzeczenia w sprawach rodzinnych i nieletnich ):

1) przeprowadza wywiady środowiskowe zarówno w sprawach dotyczących sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej, jak też w sprawach nieletnich:

• bada warunki osobiste i bytowe,
• bada sytuację opiekuńczo – wychowawczą,
• bada wzajemne relacje między członkami rodziny,
• bada funkcjonowanie rodziny w środowisku,

2) formułuje własne wnioski i opinie w sprawie sytuacji faktycznej, w szczególności na temat stopnia dysfunkcji rodziny, zaniedbań wychowawczych i opiekuńczych, nadużywania władzy rodzicielskiej, a także stopnia demoralizacji dzieci,

3) podejmuje działania zmierzające do usunięcia przyczyn, które stanowiły podstawę wydania orzeczenia przez sąd,

4) zapobiega wystąpieniu niepożądanych zachowań i zdarzeń u osób z grupy dużego ryzyka ( profilaktyczna funkcja nadzoru ),

5) składa sądowi stosowne wnioski o zmianę zarządzeń przewidzianych w art. 109 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego oraz o zmianę innych orzeczeń sądu,

6) współpracuje z właściwym samorządem i organizacjami statutowo zajmującymi się wychowaniem, resocjalizacją, leczeniem i świadczeniem pomocy w środowisku otwartym, włącza się w lokalne działania związane z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie,

7) w sytuacji, gdy równolegle do postępowania opiekuńczego toczy się postępowanie karne, kurator rodzinny ma obowiązek współdziałać z prokuratorem, sądem karnym lub kuratorem dla dorosłych, aby chronić małoletnie ofiary przemocy domowej przed sprawcą przestępstwa,

8) pełni nadzór ( na etapie postępowania rozpoznawczego i wykonawczego ) i sporządza wywiady środowiskowe dotyczące sytuacji opiekuńczej małoletniego lub nieletniego  ( na etapie postępowania rozpoznawczego lub wyjaśniającego ).

 

Prokuratura

 

Osoby poszkodowane na skutek przemocy w rodzinie a także świadkowie mogą złożyć w prokuraturze bądź na Policji zawiadomienie o przestępstwie ściganym w trybie publiczno – skargowym lub na wniosek o ściganie przestępstwa ( dotyczy to przestępstw ściganych  na wniosek osoby poszkodowanej ). Tryb publiczno – skargowy oznacza, że bez względu na późniejsze decyzje osoby, prokuratura zobligowana jest do zajęcia się sprawą, o ile są ku temu przesłanki. 

W przypadku uzasadnionego podejrzenia, że popełniono przestępstwo, prokuratura wspólnie z Policją ma obowiązek ( prokurator co do zasady prowadzi nadzór nad dochodzeniem prowadzonym przez Policję, samodzielne prowadzenie czynności procesowych może mieć miejsce, ale nie jest regułą):

1) wszczęcia postępowania przygotowawczego mającego na celu sprawdzenie czy faktycznie popełniono przestępstwo,

2) wyjaśnienia okoliczności czynu, ustalenia osób pokrzywdzonych i rozmiaru szkody,

3) zebrania i zabezpieczenia dowodów,

4) ujęcia sprawcy,

5) w uzasadnionym przypadku zastosowania środka zapobiegawczego wobec sprawcy przemocy w postaci np. dozoru policyjnego lub tymczasowego aresztowania.

Prokuratura stanowi ważne ogniwo w tworzeniu i realizowaniu planu działania w konkretnym przypadku dotyczącym przemocy w rodzinie. Przestępstwa związane z użyciem przemocy w rodzinie ścigane są z urzędu, czyli prokuratura ma obowiązek wszcząć postępowanie przygotowawcze bez względu na stanowisko osoby pokrzywdzonej, która ze względu na obawę utraty życia lub zdrowia nie będzie zainteresowana rozpoczęciem tego postępowania.

Jeżeli będzie zachodziła uzasadniona obawa, że sprawca może ponownie dopuścić się czynu zabronionego z użyciem przemocy, prokurator w drodze postanowienia, może nakazać mu opuszczenie lokalu, w którym zamieszkują członkowie rodziny lub inne osoby.